De zorg voelt de gevolgen van handhaving schijnzelfstandigheid

Volgens ongeveer de helft van de duizend zorgprofessionals die een enquête van beroepsorganisatie NU’91 invulden, heeft de strengere naleving van de regels over schijnzelfstandigheid  negatieve invloed op het werk. De kwaliteit van zorg wordt door het wegvallen van zzp’ers negatief beïnvloed, vindt opnieuw de helft. 57% geeft aan dat veel zzp’ers zijn gestopt of dat hun overeenkomst is beëindigd. Als gevolg daarvan merkt 59% een hogere werkdruk voor vaste medewerkers.

Werkgevers zijn zoekende

Misschien nog wel het opvallendste feit uit de enquête: 13% van de zzp’ers geeft aan te stoppen met hun werk in de zorg. Of ze dat ook echt gaan doen en om welk type zorgprofessionals het gaat, blijkt niet uit dit onderzoek. Maar Michel van Erp, woordvoerder van NU‘91 weet dat er onder de zzp’ers vrouwen zijn die het ondernemerschap hebben omarmd om de zorg met gezinstaken te combineren. “Die groep, bijvoorbeeld, zou nu wel eens de zorg kunnen verlaten.”

• Lees ook: De echte zzp’er wil echt niet in dienst

Vooral in de ouderenzorg is de situatie nijpend. “In ziekenhuizen worden bedden gesloten of operaties uitgesteld, maar dat kan een verpleeghuis niet doen”, vervolgt hij. “In de ouderenzorg zijn werkgevers erg zoekende. We horen veel verschillende geluiden. Sommige werkgevers zoeken het in detachering en uitzenden. Andere trekken extra lager geschoold personeel aan, puur om extra handen te hebben. Weer anderen doen helemaal niets en wachten af of de teams het zelf oplossen.”

• Lees ook: Personeelstekort in de zorg: benut het potentieel van studenten en jongeren

De zorgsector kampt al met enorme tekorten en het wegvallen van zzp’ers verergert deze crisis alleen maar, benadrukt de beroepsorganisatie. De handhaving terugdraaien is voor Van Erp niet wat NU’91 voorstaat. Volgens hem zijn de werkgevers nu aan zet om te zorgen dat werken in loondienst aantrekkelijker wordt. “Betere salarissen, meer zeggenschap, meer waardering. Het is een feit dat goed werkgeverschap zich uitbetaalt in een groeiend aantal vaste dienstverbanden.”

Goed werkgeverschap loont

Tim Engelen, woordvoer van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, bevestigt dat je met goede arbeidsvoorwaarden werknemers aan je kunt binden. “Medewerkers hebben bij ons meer zeggenschap gekregen over de roosters”, vertelt hij. Sinds 2024 is een flink aantal zzp’ers bij het ETZ in vaste dienst gekomen. “Helemaal zonder lukt ons nog niet. Zij worden nog wel ingezet om de hoogste nood te lenigen. Wat overigens wel meespeelt is dat we de luxe hebben om een ziekenhuis te zijn. In verpleeghuizen en de thuiszorg zijn de problemen ernstiger.”

• Lees ook: Zorgprofessionals werven en behouden in een markt van schaarste? Rapport Arbeidsmarkt zorg in cijfers 2025 geeft tips

Dat ook een zorginstelling in de ouderenzorg helemaal zonder zzp’ers kan, bewijst Libertas Leiden. Toen bestuurder Benjamin Martens daar in 2021 aantrad, werkten er naast 650 vaste medewerkers 1.500 zzp’ers en uitzendkrachten die (soms eenmalig) diensten draaiden, zo vertelde hij aan de Volkskrant. Martens nam in 2022 de beslissing om in één klap te stoppen met de inhuur van zzp’ers en uitzendkrachten.

Makkelijk was dat niet, blikt HR-adviseur Iris Guiking terug. Alle mogelijke hulptroepen werden ingezet, van familie, vrijwilligers en kantoorpersoneel tot de directeur die in hoogst eigen persoon meedraaide; alles om de zorg maar doorgang te laten vinden.

• Lees ook: HR in de zorg: van brandjes blussen naar strategische impact

Twee jaar later is de situatie tot rust gekomen. Elke maand wordt er 150 duizend euro bespaard op externe inhuur, waarvan 60 duizend euro als arbeidsmarkttoeslag terugvloeit naar de vaste medewerkers. Hun aantal groeide het afgelopen jaar van 630 naar 750.

“Nog steeds is het af en toe spannend om de roosters rond te krijgen, zeker als er veel zieken zijn”, zegt Guiking. Onderaan de streep zijn de medewerkers tevreden over het besluit. “Bewoners én collega’s zijn blij met meer vaste gezichten. Ook is er veel minder paniek omdat mensen last-minute niet komen opdagen. Dat was een grote ergernis.”

Loondienst stimuleren, niet opleggen

Jeroen Swanen van Vitalis herkent zich evenmin in de problemen die NU‘91 schetst. “Wij hebben gesprekken gevoerd met onze zzp’ers en ze de vraag gesteld wat ze nodig zouden hebben om in loondienst te willen komen bij ons. Met een heel aantal, rond de vijftig, zijn we rondgekomen en die zijn in loondienst gekomen. De rest van de zzp’ers is naar FAIR, een regionale zzp-pool, overgegaan of bij ons gestopt.”

• Lees ook: Een regionale zzp-pool voor de zorg: in Zuidoost-Brabant lukte het wél

“Wij geloven in loondienst,” vervolgt hij, “en zijn, althans zo denken we zelf, een heel fijne werkgever. We bouwen de zzp-inzet af en hopen op enig moment grotendeels zonder te kunnen. We zien nu al een terugloop van zzp-inzet van 30%, zonder dat de roosters daaronder lijden. De kwaliteit en continuïteit van zorg is bij ons geborgd. We zien nog steeds zzp’ers de overstap maken naar loondienst en dat is goed. We blijven stimuleren, niet dwingen.”

Swanen ziet geen zzp’ers de zorg verlaten. “Wel zagen we bij de overgang naar FAIR, waarbij AI controleert op echtheid van documenten, dat een klein aantal zzp’ers die controles weigerden te ondergaan of niet over de juiste documenten bleken te beschikken. Met die groep zijn we gestopt.”