Berenschot: AI-gebruik in organisaties vaak nog zonder beleid

Wekelijks verschijnen berichten in de media over het gebruik van AI. Wat het ons kan opleveren, maar ook welke aandachtspunten het gebruik van AI met zich meebrengt. Kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken uit ons wereldbeeld, maar hoe zit het nu in de praktijk met het gebruik van AI? Wordt dit al veel toegepast in Nederlandse bedrijven en organisaties?

Minder dan 10 procent van de respondenten gaf aan dat AI werd gebruikt op de HR-afdeling

Uit het AI-Trendonderzoek 2025 van Berenschot en Waag Futurelab blijkt dat het daadwerkelijke gebruik van kunstmatige intelligentie in Nederlandse organisaties nog relatief beperkt is. AI werd in 2024 het meest ingezet op de afdelingen communicatie, klantenservice en support (30 procent), onderzoek, ontwikkeling en innovatie (29 procent), IT en technologische ondersteuning (27 procent) en verkoop en marketing (22 procent). Minder dan 10 procent van de respondenten gaf aan dat AI werd gebruikt op de HR-afdeling. 

• Lees ook: Een derde van de HR-afdelingen gebruikt nog geen enkele vorm van AI

Beleid

In de zakelijke dienstverlening wordt kunstmatige intelligentie in 54 procent van de gevallen gebruikt op basis van beleid of afgesproken werkprocessen. In de industriële sector is dit bij 43 procent het geval, in de publieke sector slechts bij 30 procent. Bij de meeste respondenten is dus geen beleid over het gebruik van AI bepaald. 

Veel organisaties zijn nog in de testfase of er wordt ad hoc gebruikgemaakt van AI. Slechts bij 9 procent van de organisaties uit het onderzoek was sprake van structureel gebruik van AI op basis van AI-beleid. 

Meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat er binnen hun organisatie geen richtlijnen zijn opgesteld voor het gebruik van AI door medewerkers. 28 procent geeft aan dat dit een aandachtspunt voor 2025 is. 

Als er wel een AI-beleid is, zijn in meer dan de helft van de gevallen (53 procent) richtlijnen opgesteld op het gebied van privacy, gegevensbescherming en voldoen aan de wetgeving. Ook is vaak sprake van beleid voor het gebruik van AI (51 procent) en richtlijnen met betrekking tot transparantie en uitlegbaarheid.

Er blijkt veel minder aandacht te zijn voor de impact op inkoopvoorwaarden en aanbestedingen (24 procent), terwijl hierover in de AI Act specifieke vereisten zijn opgenomen. Ook over de samenwerking met AI-ontwikkelaars en het betrekken van de medezeggenschap zijn nog relatief weinig afspraken vastgelegd.  

Aandachtspunten bij gebruik AI

Bij het gebruik van kunstmatige intelligentie zijn er verschillende aandachtsgebieden waar organisaties rekening mee moeten houden. Berenschot noemt in het rapport:

•  strategische implicaties, 
• het continu leren en aanpassen, 
• maatschappelijke implicaties (bijvoorbeeld met betrekking tot werkgelegenheid), 
• de milieu-impact, 
• veiligheid en robuustheid, 
• bias en discriminatie. 

De respondenten geven aan dat hun organisatie zich bewust is van de valkuilen van AI, maar hier geen handreiking voor heeft opgesteld. Het blijkt dat er relatief veel onbekendheid is met betrekking tot de strategische risico’s waar bepaalde AI toe kan leiden. 

• Lees ook: AI in werving en selectie: risicofactor én bondgenoot in de strijd tegen bias – HR Tech Arena 

Kennisontwikkeling

Zonder kennis over het gebruik van AI, kan er geen goede implementatie zijn binnen de organisatie. Daarom is het van belang dat de kennis rondom AI wordt ontwikkeld en bijgehouden. Opvallend is dat bij bijna een derde van de organisaties geen eenduidige afspraken gemaakt zijn over hoe kennis op dit vlak actueel gehouden wordt. Bij 16 procent van de organisaties is dit decentraal belegd en is iedereen zelf verantwoordelijk. De verantwoordelijkheid ligt bij 17 procent van de organisaties bij de IT-afdeling en slechts bij 1 procent van de organisaties is dit centraal bij de HR-afdeling belegd. 

AI-gebruik in de toekomst

Meer dan 90 procent van de respondenten verwacht een toenemend gebruik van kunstmatige intelligentie in hun organisatie. Daarbij denkt de ene helft dat dit in 2025 nog wel ad hoc zal zijn (incidenteel of zonder vastgesteld beleid). De andere helft denkt dat dit structureel (op basis van afgesproken werkwijzen of beleid) zal zijn.

Minder dan de helft van de respondenten verwacht een toename van AI-toepassingen binnen het HR-werkveld.  

Veel respondenten geven aan dat ze vooral op de werkgebieden waar nu al AI wordt toegepast, een toenemend gebruik verwachten. Het gaat dan dus om communicatie en klantenservice of onderzoek en ontwikkeling. 

• Lees ook: AI in performance management geeft HR strategische relevantie

Minder dan de helft van de respondenten verwacht een toename van AI-toepassingen binnen het HR-werkveld. Degenen die wel een toename verwachten, denken dat dit vooral om ad-hocgebruik zal gaan.