Sjaak van Heukelum, directeur van Doorwerkgever: ‘Laat mensen ervaren dat ze met pensioen zijn, om hen enthousiast door te laten werken’

De arbeidsmarkt vergrijst. Dat is niets nieuws. In 1950 waren er in ons land 770.594 65-plussers, in 2023 is dit aantal opgelopen tot 3.601.167 (cijfers CBS). Dat komt neer op 20 procent van de totale bevolking. Ook de grijze druk neemt toe. Dat is de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen in de werkzame leeftijd. In 2023 was de grijze druk 34,4 procent, waar dit tien jaar eerder nog 22,2 procent was. De verwachting is dat de grijze druk tot en met 2042 nog zal toenemen.

• Lees ook: Voor de arbeidsmarktkrapte is er geen quick fix, maar opties zijn er zeker (en daar kunnen we vandaag nog mee beginnen)

Vergrijzing is één van de oorzaken van de krapte op de arbeidsmarkt. Maar wat nou als je een aantal van deze oudere mensen na hun pensioen kunt laten doorwerken? Volgens Sjaak van Heukelum, directeur van Doorwerkgever, is dat sinds een aantal jaar zelfs de trend. “Vroeger, als je met pensioen ging, dan werd je geacht gewoon te stoppen. Nu gebeurt het steeds vaker dat mensen die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken, toch willen blijven doorwerken.”

Daar kunnen werkgevers hun voordeel mee doen, vindt Van Heukelom. Als je als werkgever niets doet, wil slechts één op de tien werknemers doorwerken na zijn pensioen. Die werknemer bedenkt dat dan zelf. Als je wel iets doet als werkgever en weet wat je moet doen, wil intussen 40 procent van de werknemers doorwerken, zo stelt hij. Van Heukelum: “We praten over iets dat ‘nog in ontwikkeling is’. Maar het aantal mensen dat wil doorwerken, neemt rap toe.”

Wet- en regelgeving niet afgestemd op werken na pensioen

De wet- en regelgeving is echter ingericht op werknemers op weg naar hun pensioen. Als een werknemer vrijwillig door wil werken na zijn pensioen – hij hoeft niet meer, maar hij vindt het leuk – en daarover met de werkgever afspraken wil maken, past dat niet binnen de huidige wet- en regelgeving. “Denk aan de Wet arbeidsmarkt in balans of de invulling van oproepcontracten. Die wetten zijn allemaal gemaakt om de werknemers zekerheid te bieden. Zekerheid op loon, zekerheid dat je niet zomaar ontslagen wordt, zekerheid op een pensioenregeling, zekerheid op persoonlijke ontwikkeling.” 

• Lees ook: Nieuwe medewerkers aantrekken én bestaand personeel behouden? Dit zijn 4 out-of-the-box-tips!

Van Heukelum: “Maar als je met pensioen bent, dan heb je daar geen behoefte meer aan. Waar de werknemer behoefte heeft aan sociale zekerheid en werkzekerheid, heeft de doorwerknemer alleen behoefte aan flexibiliteit.” Hij geeft een voorbeeld: “Het zou gek zijn dat je vakantiedagen moet kopen om in de zomer lang weg te kunnen, als je vrijwillig doorwerkt en daarmee iemand helpt.”

De doorwerknemer hoeft niet meer

Wil je als werkgever optimaal genieten van iemand die na zijn pensioen nog even door wil werken, dan moet die persoon wel het besef hebben dat hij met pensioen is, zegt Van Heukelum. “Belangrijk is dat hij/zij voelt dat hij nog even mág werken, omdat hij/zij dat leuk vindt.”

Als iemand direct aansluitend, en misschien zelfs zonder afscheidsfeestje, onder dezelfde arbeidsvoorwaarden door blijft werken bij zijn werkgever, dan heeft hij niet het idee dat hij met pensioen is. Als iemand wel dat idee heeft, en nog even vrijwillig blijft werken, heb je te maken met een heel ander mens, want de doorwerknemer hoeft niet meer.

Dit vraagt om een nieuw perspectief. Er zit een visie achter, vertelt Van Heukelum. “De medewerker moet eerst ervaren dat hij met pensioen is, dan voelt hij zich trots dat hij gevraagd wordt te blijven. Vervolgens is hij bereid nog even heel veel terug te geven, op de werkzaamheden en de tijden die je samen afspreekt.”

Doorwerkregeling voor doorwerknemers

Om dit mogelijk te maken, heeft Doorwerkgever de doorwerkregeling gemaakt. De werknemers die daar gebruik van maken, zijn geen gewone werknemers. Ze hoeven niet meer te werken, want ze worden geacht in hun eigen levensonderhoud te kunnen voorzien. Ze krijgen immers een AOW- en pensioenuitkering. Maar ze willen nog even werken. 

• Lees ook: Stel dat: je als bedrijf een sterke recruitmentstrategie voor pensionado’s hebt

Hoe dat werk eruitziet, bespreken de opdrachtgever en de doorwerknemer samen. Het gaat bijvoorbeeld om specifieke taken, of om beperkte uren. Voor de doorwerknemer geldt dat hij werkt omdat hij het leuk vindt, dus hij wil ook afspraken maken die hij leuk vindt. De werkgever of opdrachtgever is niet langer de ‘baas’.

In de doorwerkregeling worden alle afspraken tussen opdrachtgever (die niet langer de werkgever is) afgehandeld. Doorwerkgever heeft een convenant met de Belastingdienst op het opting-in-regime. “Wij zijn een uitvoeringsorganisatie van de Belastingdienst, zoals UWV dat ook is bij de werkloosheidswet”, legt Van Heukelum uit.

De doorwerknemers zijn ook geen werknemers van Doorwerkgever, zoals uitzendkrachten wel werknemers zijn van het uitzendbureau waaraan zij verbonden zijn. Eigenlijk is een doorwerknemer een resultaatgenieter, die Doorwerkgever begeleidt. “Als je werkloos bent, ben je ook niet in dienst van het UWV. Maar je wordt wel door deze organisatie benaderd, betaald en behandeld.” Doorwerkgever zorgt voor de contracten, de inhoudingen, de uitkeringen, de verloning.

De meester en de gezel

Hoe ziet dat er dan uit, dat doorwerken op bepaalde stukjes werk? Van Heukelum geeft een aantal voorbeelden van wat zij in de praktijk zien. “Wat we tegenwoordig veel zien, is dat het idee van de meester en de gezel weer terugkomt. We zien bij bedrijven dat oudere mensen na hun pensioen jongere mensen gaan begeleiden in vakmanschap.” 

• Lees ook: Wim Davidse: ‘De voorgestelde oplossingen voor onze stagnerende productiviteit zijn geen oplossingen’

Dat heeft een positief effect op de jongere werknemers. “Als ouderen zich inzetten bij het opleiden van jongeren, dan leren deze jongeren eerder het vak, zijn ze eerder productief, snappen ze eerder wat het bedrijfsethos is.”

Andere doorwerknemers blijven nog even werken om een project af te ronden. Als organisatie hoef je dan geen mensen in te werken om de vertrekkende werknemer te vervangen.

Het kan ook zijn dat het werk wordt aangepast en de doorwerknemer alleen bepaalde taken doet, die helemaal bij hem passen. Ter illustratie: “Bij een installatiebedrijf zijn twee gepensioneerde installateurs aan het werk. Zij doen niets anders dan het certificeren van brandmeldinstallaties. Dat vinden ze leuk om te doen en het bedrijf heeft er verder geen omkijken naar. De andere installateurs vinden dat geen leuk werk. Zij hoeven dat dan niet langer te doen.”

Veel meer potentieel

Doorwerkgever zorgt dus voor de fiscale afhandeling. Doordat zij al jaren een convenant met de Belastingdienst hebben, zorgt hun manier van werken voor zekerheid bij de opdrachtgevers. “Maar eerlijk gezegd hoop ik dat de wet- en regelgeving zich zo gaat ontwikkelen dat die straks voor iedereen toereikend is”, zegt Van Heukelum. “We hebben honderden doorwerknemers, maar in de praktijk zijn er duizenden.”

En dat aantal neemt alleen maar toe. Volgens de Sociale Verzekeringsbank zal het aantal AOW-gerechtigden in ons land stijgen naar circa 4,6 miljoen in 2040. “Op basis van onze kennis zou dat betekenen dat er meer dan 400.000 doorwerknemers zullen komen. Als we die allemaal kunnen helpen met een goede regeling waardoor ze kunnen werken op een manier die past bij hun pensioen, zou dat natuurlijk fantastisch zijn.”