Werkgeversvereniging AWVN maakt vuist voor arbeidsmigratie en vakkrachtenregeling

Volgens werkgeversvereniging AWVN loopt de arbeidsmarkt vast zonder immigranten. Veel sectoren – waaronder cruciale sectoren zoals de zorg, ICT, de logistiek en de bouw – hebben een tekort aan personeel. De welvaart van het land komt hierdoor onder druk, zegt de werkgeversorganisatie.

AWVN vindt dat Nederland zich onvoldoende bewust is van de internationale concurrentieslag om talent en bepleit daarom het ontwikkelen van een aantrekkelijk ‘vestigingsklimaat voor werkenden’. Dat stelt de werkgeversvereniging in een publicatie over arbeidsmigratie ‘Naar een verantwoorde inzet van arbeidsmigranten’. 

In dit verband bepleitte de vereniging het behoud van de 30 procent-regeling en de invoering van een ‘vakkrachtenregeling’. Zo’n regeling maakt het gemakkelijker om buitenlandse werknemers aan te trekken voor vacatures waarvoor specifieke vakkennis en vaardigheid vereist is. Verder waarschuwt de werkgeversvereniging om internationale studenten niet af te schrikken met beperkend beleid.

Voorwaarden voor arbeidsmigratie

AWVN definieert vier voorwaarden voor arbeidsmigratie. Om te beginnen moeten de randvoorwaarden op orde zijn. Zo moeten werkgevers zorgen voor fatsoenlijke huisvesting en mag er geen sprake zijn van onderbetaling. Misstanden moeten worden aangepakt. Werkgevers moeten hun bijdrage leveren aan de taalkennis en de zorgverzekering van migranten, maar ook moeten werkgevers nazorg plegen als een migrant uit dienst gaat. 

Ten tweede moet arbeidsmigratie niet de eerste optie zijn. Bedrijven moeten meer automatiseren. 

Ten derde: om de juiste werknemers te kunnen aantrekken, moet de overheid passende regelingen invoeren of behouden. Tot slot moeten politiek en bedrijfsleven de negatieve beeldvorming rond arbeidsmigratie bestrijden.

Arbeidsmigranten pikken geen banen in

Wat die negatieve beeldvorming betreft, gaat AWVN in het rapport in op veronderstellingen die rondgaan in het huidige politieke klimaat. Dat arbeidsmigratie zou leiden tot verdringing bijvoorbeeld. 

Het idee dat immigratie een belangrijke oorzaak is voor werkloosheid en loonstagnatie is nergens op gebaseerd. Immigratie neemt toe in tijden van groei en lage werkloosheid en neemt af als de werkloosheid stijgt. Daarmee is immigratie vooral een reactie op personeelstekorten. Ofwel: arbeidsmigranten pikken geen banen in, zij vullen vacatures op, aldus AWVN.

Het migratietrilemma

In het rapport wordt het migratietrilemma aangehaald van socioloog en migratie-onderzoeker Hein de Haas. Dat is de politieke wens om migratie te beteugelen, terwijl economische actoren (zoals werkgevers) doorgaans het tegenovergestelde nastreven. 

‘Je kunt niet én een democratische rechtsstaat (die basisrechten van migranten verdedigt) hebben, én een open welvarende economie (die arbeidskrachten nodig heeft) zijn, én veel minder immigratie willen. Eén van de drie moet gaan.’

Behoud kennismigrantenregeling

Er zijn plannen om de kennismigrantenregeling niet langer toe te staan voor uitzendbureaus die kennismigranten bemiddelen naar werkgevers die behoefte hebben aan kennismigranten. Dit vindt AWVN geen goed idee. 

“De regeling draagt ertoe bij dat gekwalificeerde werknemers op soepele wijze binnen kunnen komen zonder te veel administratieve rompslomp. Kennis van buiten is belangrijk voor het op peil houden van onze kenniseconomie en daarmee het internationaal concurrentievermogen.”

Kritiek op die kennismigrantenregeling gaat meestal over de fraudegevoeligheid. AWVN benadrukt dat de migrantenregeling voorziet in tal van controlemogelijkheden. “Wil een werkgever kunnen gebruikmaken van de kennismigrantenregeling, dan moet deze eerst als erkend referent toegelaten worden. En dat word je niet zomaar.” Daarbij zou je voorafgaand aan de vergunning kunnen toetsen of het salaris marktconform is.

Vakkrachtenregeling

Werknemers van buiten de EU kunnen nu niet op eenvoudige wijze in Nederland aan het werk wanneer ze niet voldoen aan de kennismigrantenregeling. Er gaan steeds meer geluiden op voor een vakkrachtenregeling. Onder meer de sectoren in de techniek vinden dat het eenvoudiger moet worden om mensen met een technische vooropleiding toe te laten tot de Nederlandse arbeidsmarkt.

AWVN is voorstander van zo’n vakkrachtenregeling. En wil daar bijvoorbeeld mee beginnen in de zorg, de bouw en de energietransitie. In het rapport werkt AWVN twee varianten uit. 

De eerste optie is het toepassen van de kennismigrantenregeling met een lagere salariseis. Dit is de eenvoudigste oplossing, omdat de kennismigrantenregeling haar waarde reeds bewezen heeft. Een lagere salariseis kan afgeleid worden van de gemiddelde salarissen die op dit moment geleverd worden voor bepaalde functies. 

De tweede optie is de ‘zaaglijnregeling’, die in de cao Podiumkunsten al is opgenomen. Die houdt in dat er een inkomenscriterium is vastgesteld, die de sector in tweeën splitst. De vacatures met een inkomen boven de ‘zaaglijn’ zijn vrijgesteld van de arbeidsmarkttoets.

Minister Eddy van Hijum (NSC) gaf in een migratiedebat dit najaar aan niets te voelen voor een vakkrachtenregeling. “Ik voel weinig enthousiasme om aan de ene kant maatregelen te bedenken voor beperking en aan de andere kant aan regelingen te werken om nieuwe groepen weer aan te trekken.” Hij wees op andere wegen om aan personeel in kraptesectoren te komen, zoals omscholing.

Worstelen met het vinden van talent

Rob den Boer van Eastwing vindt het een waardevol rapport. “Wij zien het als waardevolle input, die bijdraagt aan de discussie over de strategische arbeidsmobiliteit in Nederland. De nadruk op het ontwikkelen van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor werkenden sluit nauw aan bij ons werk om internationale talentstromen te faciliteren en duurzame migratieoplossingen te bevorderen.”

De Boer: “De gepresenteerde oplossingsrichtingen zijn een goede eerste aanzet om de discussies en benodigde acties verder vorm te geven. De huizenmarkt zit op slot, maar gezien de vergrijzing is een nieuwe migratiegolf niet te voorkomen. Wij zijn regelmatig met bedrijven in gesprek die worstelen met het vinden van talent, maar ook aanlopen tegen praktische bezwaren, zoals de huizenmarkt. Onderzoek naar oplossingen is welkom en nodig voor een toekomstbestendig Nederland.”