Inclusie-gevoel op werkvloer daalt door polarisatie en geopolitieke spanningen

Door geopolitieke spanningen, maatschappelijke onrust en het publieke debat over ‘woke’ ervaren Nederlanders meer verdeeldheid op de werkvloer. Daarbij neemt het inclusie-gevoel licht af. Tegelijkertijd geven veel werknemers aan zich juist inclusiever te gedragen. Dat blijkt uit de zesde editie van de jaarlijkse Diversiteit & Inclusie Benchmark van adviesbureau Highberg.

Uit het onderzoek blijkt dat het inclusieve gedrag van medewerkers toeneemt. In 2025 geeft zeventig procent van de respondenten aan zichzelf als inclusief te beschouwen, vorig jaar was dat nog 63 procent. Het aandeel neutrale antwoorden daalde van 35 naar 29 procent. Medewerkers lijken dus bewuster bij te willen dragen aan een inclusieve werkomgeving. Tegelijkertijd is het aandeel werknemers dat zich volledig geïncludeerd voelt, juist licht gedaald: van 66 naar 63 procent.

Gevoelig onderwerp

Die tegenstelling tussen meer inclusief gedrag en een lager inclusie-gevoel wijst op een kloof tussen intentie en beleving. Medewerkers beoordelen hun eigen gedrag vaak positiever dan collega’s dat ervaren, onder meer door sociale wenselijkheid. Bovendien zorgen maatschappelijke spanningen en polarisatie voor extra druk op de werkvloer, wat het inclusie-gevoel kan ondermijnen.

De benchmark plaatst deze paradox in een bredere context. Internationale spanningen, politieke tegenstellingen en publieke discussies over thema’s als ‘woke’ maken het onderwerp diversiteit en inclusie gevoeliger binnen organisaties. Maar liefst 29 procent van de werknemers in Nederland geeft aan dat externe gebeurtenissen impact hebben op hun werkomgeving.

• Lees ook: Term D&I besmet, maar aandacht voor diversiteit blijft

Bewust inclusief gedrag

Opvallend is dat juist in deze gespannen context medewerkers bewuster kiezen voor inclusief gedrag. Dat uit zich in concreet handelen: actief luisteren naar andere perspectieven, het vermijden van uitsluitende taal en het zichtbaar steunen van collega’s met een andere achtergrond, identiteit of mening.

Toch blijven spanningen voelbaar. Zo noemt 45 procent van de respondenten maatschappelijke polarisatie als bron van onrust binnen de organisatie en haalt dertig procent de weerstand tegen het D&I-beleid in de Verenigde Staten aan. Ook de oorlog in Oekraïne en Europese wetgeving als de EU Pay Transparency Directive beïnvloeden de interne cultuur.

Onzekerheid

Vooral medewerkers van internationale bedrijven ervaren onzekerheid over wat ‘wel of niet kan’. Jongere medewerkers, vrouwen en mensen met een biculturele achtergrond signaleren vaker een positievere houding ten aanzien van D&I bij collega’s. Mannen en oudere medewerkers daarentegen merken juist vaker een negatieve kentering op. Eén op de drie medewerkers geeft aan zich minder vrij te voelen om zich uit te spreken over diversiteit en inclusie.

“Omdat medewerkers zelf vertellen hoe inclusief ze zijn, kan dat soms wat positiever klinken dan de werkelijkheid doordat ze graag goed over willen komen”, verklaart Gido van Puijenbroek, Managing Partner People Analytics & Research bij Highberg, de kloof tussen hoe mensen zichzelf zien en hoe collega’s inclusie op de werkvloer ervaren. “Daarom geeft het gevoel van betrokkenheid meestal een beter beeld van hoe inclusief een organisatie echt is.”

• Lees ook: HRMorgen-lezers gaan door met programma’s voor diversiteit en inclusie

Volgens hem is het juist in tijden van maatschappelijke onrust essentieel om D&I op een doordachte manier te verankeren in beleid, leiderschap en dagelijkse routines. “Niet als reactie op trends of verplichtingen, maar als een wezenlijk onderdeel van een gezonde en veerkrachtige organisatiecultuur.”

De Diversiteit & Inclusie Benchmark is een jaarlijks onderzoek naar D&I-beleving op de Nederlandse werkvloer. In 2025 namen 1.958 werknemers deel aan de zesde editie, die sinds 2020 jaarlijks wordt uitgevoerd. Het rapport brengt verschillen in inclusie-beleving per sector en doelgroep in kaart en biedt praktische handvatten voor structurele verbetering.