Penvrienden over arbeidsproductiviteit: Hoe doorbreek je de productiviteitsparadox?

Beste Geert-Jan,

Bedrijven investeren volop in technologie, maar ondanks alle nieuwe tools blijft de productiviteitsgroei nog uit. De “productivity paradox” frustreert bestuurders en HR-professionals wereldwijd: waarom vertaalt meer technologie zich niet automatisch in meer productiviteit? Kan AI hierin echt een doorbraak brengen?

De paradox heeft meerdere oorzaken. Allereerst, technologie vraagt niet alleen om een financiële investering, maar ook tijd om processen aan te passen en medewerkers op te leiden. Hierdoor worden aanvankelijke productiviteitswinsten vaak tenietgedaan door extra trainingskosten en complexiteit. Ten tweede, vertrouwen speelt een belangrijke rol: nieuwe systemen wekken soms eerder weerstand dan enthousiasme. Zonder draagvlak en leiderschap blijven zelfs de beste tools onderbenut en mis je maximale impact.

AI kan de productivity paradox helpen doorbreken, mits het meer biedt dan een ‘toolkit’. Bij Pera bouwen we al jaren aan eigen datasets en modellen, zodat bedrijven niet telkens het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. Onze modellen zijn in staat patronen in productiviteit te herkennen, sterke en zwakke plekken binnen teams te identificeren en strategische aanbevelingen te doen. Zo wordt het voor HR mogelijk om snel datagedreven beslissingen te nemen, wat het vertrouwen in AI vergroot en de weerstand verkleint.

Hoe doorbreek je de paradox? Wat zie ik in de praktijk:

1. Strategische inzet van AI. Zorg dat AI niet alleen een tijdelijk proces ondersteunt, maar structureel bijdraagt aan de doelen van de organisatie. In plaats van kleine optimalisaties, richt AI zich beter op bredere vraagstukken: welke vaardigheden ontbreken of versterken de cultuur en productiviteit? Zo wordt AI een strategische partner en geen tijdelijke oplossing.
2. Vertrouwen opbouwen met direct resultaat. Vertrouwen ontstaat met zichtbare resultaten. Gebruik kant-en-klare modellen die snel aantonen wat werkt. Start bijvoorbeeld met een pilotproject binnen een specifiek team, zodat medewerkers zonder grote aanpassingen ervaren wat AI voor hen kan betekenen. Dit bevordert het draagvlak en de acceptatie van AI in de organisatie.
3. Data omzetten in gerichte acties. AI levert vaak veel data op, maar de kunst is om het praktisch toepasbaar te maken. Zet AI in om data om te zetten naar concrete aanbevelingen voor HR: waar liggen productiviteitskansen en welke acties kunnen direct het verschil maken? Zo draagt AI niet alleen bij aan data-inzicht, maar aan besluitvaardigheid en actie.

Geert-Jan, wat denk jij: is AI volgens jou de sleutel om de productivity paradox echt te doorbreken? Of zie jij nog een andere oorzaak die organisaties tegenhoudt?

Duocolumn Penvrienden over arbeidsproductiviteit

Rina Joosten-Rabou is CEO bij AI HR bedrijf Pera, dat al meer dan tien jaar high performance in organisaties onderzoekt en de patronen vastlegt met behulp van AI. Wat is toch het geheime recept van productieve medewerkers?

Geert-Jan Waasdorp, CEO van Intelligence Group, is al 25 jaar arbeidsmarktanalist en -kenner. Hij schreef in 2024 dat arbeidsproductiviteit de belangrijkste KPI voor recruiters en recruitmentteams zou moeten zijn. Het is het wapen tegen arbeidsmarktschaarste én voor werkgeluk.

Rina en Geert-Jan verzorgen tweewekelijks een duocolumn over dit onderwerp voor HRMorgen.nl

Beste Rina,

Ik ondervind bijna elke dag aan de lijve welke productiviteitsverbeteringen en vooral ook tijdsbesparingen er gemaakt kunnen worden door AI. Maar ik ben nog meer onder de indruk van Google waar anno november 2024, 25% van de nieuwe code al door AI wordt geschreven en AmazonX nu al voor 260 miljoen dollar aan ICT-kosten per jaar bespaart. En dit is slechts het begin, waarvan op de arbeidsmarkt de eerste signalen nu al te zien zijn. We gaan meer doen met minder mensen en ICT’ers worden minder schaars. Wie had dat ooit kunnen denken?

Er is dus een directe relatie tussen AI en productiviteitsverbetering. Maar om daadwerkelijk productiviteitswinst te behalen, zul je ook als HR of directie projecten moeten definiëren. 

Natuurlijk kunnen tooltjes daarbij helpen, zoals Carv binnen recruitment. Carv maakt de belofte waar dat je als recruiter geen admin-taken meer hoeft te doen (+30% tijdswinst, maar waarschijnlijk nog veel meer productiviteit omdat je beter kunt matchen). Een no-brainer voor iedereen in recruitment. Ook RecruitAgent.ai en In2Dialog zijn tooltjes die recruiters productiever maken. 

Maar, evenals bij Carv, geldt dat deze tooltjes de lastige horde moeten nemen van de gedragsverandering van de recruiter. En daar ligt de uitdaging: bij gedragsverandering. Een tooltje is geen silver bullit voor productiviteitsverbetering. Nieuwsgierigheid, prioriteit, tijd en commitment van personen wel.

Eigenlijk zouden we, als ondernemer, directie en manager, onszelf en de organisatie de komende maanden één dag in de week vrij moeten maken om veranderingen in gang te zetten (in de vingers te krijgen en tussen de oren). Dan kun je tempo maken en een basis/fundament leggen om productiviteitswinst te behalen. Als je dit kunt opbrengen als bedrijf, dan denk ik dat je de productiviteitsparadox kunt slechten. Eerst een beetje productiviteit inleveren, om daarna heel veel meer productiviteit extra te halen. Maar dan gaan de kosten voor de baten uit, en leg dat maar eens uit aan aandeelhouders. Maar weinigen kunnen dat en nog minder doen het ook. 

Daarom denk ik dat de productiviteitsparadox vooral een resultante is van het streven naar kortetermijnwinst in plaats van naar langetermijnwinstoptimalisatie. En van het gebrek aan durf en lef bij management. Daarbij zijn de meeste mensen ook maar zeer beperkt nieuwsgierig en veranderingsbereid. In dat laatste moeten we ze helpen en faciliteren.

Overigens… had jij het artikel van journalist en econoom Mathijs Bouman van 9 november geleden in het FD…. Dat geeft toch ook te denken?