Q3: aantal vaste contracten naar recordniveau, minder zzp

Ook in het derde kwartaal van 2025 is de economie weer behoorlijk gegroeid. De werkgelegenheid groeide een beetje, net als de werkloosheid. Het aantal werknemers met een vast contract groeide sterk en het aantal zelfstandigen en zzp’ers nam juist weer verder af. 

Nadat de economie in het eerste halfjaar op een haar na met 2% was gegroeid ten opzichte van een jaar eerder, is die in het derde kwartaal met 1,6% gegroeid. Dat blijkt uit de kwartaaldata die het CBS eind oktober publiceerde.

De werkgelegenheid gemeten in personen tussen 15 en 75 jaar die in Nederland werken en wonen (de zogenoemde werkzame beroepsbevolking) groeide met 0,6% weer wat harder dan de 0,1% in de drie voorgaande kwartalen, terwijl de werkloosheid licht opliep naar 3,9% (4,0% in september). Die rare combinatie is een gevolg van de stijgende bruto arbeidsparticipatie, die in Q3 naar 76,3% steeg, en zelfs naar het historische recordniveau van 76,4% in september.

Die combinatie van lage groei van de werkgelegenheid plus lage werkloosheid betekent dus nog steeds: pauze op de arbeidsmarkt, én krapte.

Meer vervulde vacatures, krapte blijft

In Q3 werden 368.000 vacatures vervuld, meer dan een kwartaal eerder én meer dan een jaar eerder. Sterker nog: dat was het op drie hoogste aantal ooit, zie de grafiek. Een behoorlijk drukke pauze dus.

Het aantal nieuwe vacatures (350.000 in Q3) was juist wat lager dan in het voorgaande kwartaal (360.000 in Q2), maar wel hoger dan een jaar eerder (343.000).

Het aantal openstaande vacatures aan het eind van Q3 was ook lager dan een jaar eerder: 384.300 tegen 394.400. Tegelijk was het aantal werklozen juist iets groter geworden: 399.000 (ofwel: een werkloosheidspercentage van 3,9%) tegen 374.000 een jaar eerder (3,7%).

De vaak gebruikte krapte-maatstaf van het aantal werklozen per openstaande vacature is daarmee (voor werkgevers) wat verbeterd naar iets minder krapte, want gestegen van 0,97 werklozen per openstaande vacature in Q3 van 2024 naar 1,04. De laatste keer dat we op de Nederlandse arbeidsmarkt een score hoger dan 1 zagen, was in Q3 2021, toen we begonnen te herstellen van de corona-recessie.

• Lees ook: Economie en vaste contracten groeien ook in Q2, nog steeds enorme verschillen tussen branches

Het is ondanks de pauze nog steeds geen vetpot voor werkgevers die goede kandidaten voor hun vacatures zoeken. Want de ervaring leert dat er zeker twee werklozen per openstaande vacature nodig zijn om van een nog enigszins soepele arbeidsmarkt te kunnen spreken. Dat niveau valt min of meer samen met een werkloosheid van vijf procent.

Meer vaste contracten, behoefte aan flex blijft

De omvang van de werkzame beroepsbevolking is in Q3 gestegen naar 9,846 miljoen personen, het grootste aantal ooit. Van hen hadden 5,64 miljoen een vast contract (een contract voor onbepaalde tijd), ofwel 57,3% – ook allebei records. Het aantal werknemers met een vast contract groeide in Q3 met 2,0% beduidend harder dan de 0,6% van de totale werkzame beroepsbevolking.

Het aantal werknemers in de interne flexschil (vooral tijdelijke werknemers en oproepkrachten) groeide met 1,8% nauwelijks minder hard, naar een aandeel van 23,7% van de totale werkzame beroepsbevolking; een jaar eerder was dat nog 23,4%.

Het aantal uitzendkrachten en gedetacheerden werd 1,4% kleiner, de laagste krimp sinds begin 2022, en omvat nog steeds 3,5% van alle werkenden. Het aantal zzp’ers (eigen arbeid) kromp met een heel stevige 6,5%, en dat is de sterkste jaar-op-jaar krimp sinds de metingen in 2013 begonnen. Hun aandeel in de werkzame beroepsbevolking beslaat nu nog 10,3% (dat aandeel piekte in Q4 2024 nog op 11,1%).

De externe flexschil omvatte daarmee in Q3 13,8% van de werkzame beroepsbevolking, een behoorlijk tuimeling sinds de 14,8% van Q4 2024, die bijna volledig voor rekening van de zzp’ers komt. Al met al omvatte de totale flexschil in Q3 nog 37,5% van de werkzame beroepsbevolking, wat minder dan de 38,0% van een jaar eerder.

• Lees ook: Personeelsmonitor gemeenten: aanhoudende krapte, vergrijzing en werkdruk

Het aantal zzp’ers eigen arbeid is sinds de piek van eind 2024 gezakt van toen 1,091 miljoen naar 1,011 miljoen in Q3, een cumulatieve krimp van 9,3%. Het aantal door zelfstandigen gewerkte uren piekte al in het eerste halfjaar van 2024, op gemiddeld 826 miljoen per kwartaal. Daar waren er nog 776 miljoen van over in Q3 van dit jaar, ofwel een krimp van zo’n 6%.

Het lijkt er dus sterk op dat de handhaving van de Wet DBA invloed heeft op het aantal zzp’ers en op het aantal door hen gewerkte uren. Dat lijkt in de loop van dit jaar vooral ten goede te komen aan de vaste contracten. Toch blijken werkgevers ook te hechten aan de flexibiliteit en wendbaarheid van hun personeelsbestanden, en hebben die in Q3 net als in Q2 vooral in hun interne flexschil gezocht, met de nadruk op meer oproepkrachten. Met alle voortdurende turbulentie en onzekerheid in de externe omgeving, is dat goed te begrijpen.