Meeste discriminatie bij sollicitaties op leeftijd

Leeftijdsdiscriminatie komt vaker voor dan discriminatie op basis van gender of etniciteit bij sollicitaties in Nederland. Bij bijna de helft (48%) van de sollicitaties waarin leeftijd een rol speelde, werd een jongere of oudere kandidaat ongelijk behandeld. Ter vergelijking: bij gender lag dit percentage op 45 procent en bij etniciteit op 38 procent. Dat blijkt uit onderzoek van het TA Audit Institute. 

1.500 mystery sollicitaties

Het onderzoek is gebaseerd op ruim 1.500 mystery sollicitaties bij 245 grotere Nederlandse werkgevers. Voor het eerst zijn de drie vormen van discriminatie in één studie in kaart gebracht. Daarbij is gebruikgemaakt van de wetenschappelijke methode paired apply: twee vrijwel identieke cv’s solliciteren op dezelfde functie, waarbij alleen leeftijd, geslacht of naam (etniciteit) verschilt.

• Lees ook: Oh jee! De boomer en zoomer hebben ruzie, wat nu?

De belangrijkste bevindingen:

• Leeftijdsdiscriminatie komt het meest voor. In 68 procent van de gevallen werd de jongere kandidaat benadeeld ten opzichte van de oudere.
• Genderdiscriminatie deed zich voor in 45 procent van de gevallen, waarbij mannen en vrouwen even vaak ongelijk werden behandeld.
• Etnische discriminatie speelde in 38 procent van de sollicitaties. Kandidaten met een Nederlandse of Arabische naam werden daarbij nagenoeg even vaak benadeeld.

Twee kanten

Een belangrijk inzicht is dat alle drie de vormen van discriminatie twee kanten op werken. Zo kreeg in de meeste gevallen de jongere sollicitant een slechtere beoordeling dan de oudere, maar in een derde van de gevallen was dat juist andersom. Bij gender was de verdeling exact fifty-fifty en bij etniciteit waren de verschillen minimaal.

• Lees ook: Hbo’ers met migratieachtergrond zoeken langer naar werk, maar verdienen gemiddeld meer

Bij 47 procent van de onderzochte werkgevers werd helemaal geen discriminatie vastgesteld: alle kandidaten werden daar gelijk behandeld. Tegelijkertijd bleek een kleine groep organisaties structureel slecht te scoren, met meerdere vormen van discriminatie tegelijk.

Profit- en non-profitorganisaties verschillen daarbij nauwelijks in het totaalpercentage ongelijke behandeling. Wel komt etnische discriminatie relatief vaker voor in de non-profitsector, terwijl genderdiscriminatie vaker voorkomt bij for-profitorganisaties.

Opvallende resultaten

“Dat bij 44 procent van de relevante reacties er sprake is van ongelijke behandeling, is veel meer dan verwacht”, zegt Bas van de Haterd, co-founder van het TA Audit Institute. “Met name de uitslagen rond leeftijd hebben ons verrast. Vooral dat de jongere kandidaat vaker is benadeeld ten opzichte van de oudere. Blijkbaar geldt voor ervaring: meer is beter, ook als de laatste tien tot twintig jaar ervaring gelijk is.”

Ook de uitkomsten bij etniciteit waren opvallend. Van de Haterd: “We kozen bewust voor Arabische namen, omdat uit onderzoek van de Radboud Universiteit (2019) bleek dat juist deze groep de meeste discriminatie ervaart. Dat de Nederlandse en de Arabische namen praktisch even vaak de voorkeur krijgen, was dan ook een grote verrassing.” Volgens hem laat het onderzoek zien dat er nog veel werk te doen is om iedereen een eerlijke kans te geven op de arbeidsmarkt.

• Lees ook: Mannen vragen structureel meer salaris dan vrouwen

Inzicht in vooroordelen

Het TA Audit Institute helpt organisaties inzicht te krijgen in (onbewuste) vooroordelen in hun wervingsproces. Via paired apply mystery sollicitaties wordt zichtbaar waar bias zit, en op welke afdeling, zodat werkgevers gericht maatregelen kunnen nemen.

Bij het onderzoek is de brede wetenschappelijke definitie van arbeidsmarktdiscriminatie gehanteerd, met de volgende hiërarchie van reacties:

1. Afwijzing of geen reactie (als de andere kandidaat wél een reactie kreeg)
2. Verzoek om meer informatie of terugbellen
3. Uitnodiging voor een assessment
4. Uitnodiging voor een sollicitatiegesprek

Alleen sollicitaties met minimaal één relevante reactie zijn meegenomen in de analyse, dus waar minimaal één kandidaat niet is afgewezen. Situaties waarin beide kandidaten werden afgewezen zijn buiten beschouwing gelaten.

Het volledige rapport is te downloaden via de website van het TA Audit Institute.