Penvrienden over arbeidsproductiviteit: full force transformeren naar een oorlogseconomie

Hi Rina,

Kijk jij ook zo uit naar het lekkere weer? Zonnetje weer aan de hemel en mensen die vanzelf weer vrolijk worden. Het kan niet anders dan dat het lenteweer voor extra energie en productiviteit zorgt, al kan ‘rokjesdag’ natuurlijk ook voor de nodige afleiding zorgen 😉. Ja, het liefste zou ik het alleen maar met je willen hebben over het weer, om het maar niet onder andere onvermijdelijke zaken te hebben. Maar we zijn anders ongelijnd en gescript, dus daar gaat ie.

We zijn in voorbereiding (en dat kan niet snel genoeg) voor een oorlogseconomie. Onvermijdelijk, zelfs als het mooi weer is. Uiteraard mannenretoriek en ik had ook graag gezien dat er nu vrouwelijk leiderschap zou zijn. Maar op alle schaakborden zijn het mannen (veelal haantjes en alfamannen) die nu aan zet zijn, uitgezonderd Ursula von der Leyen die aan het dammen is in een andere zaal. 

Geld is niet het probleem. Hier 500 miljard euro, daar 800 miljard euro. De tientallen miljarden vliegen je als schaakstukken om de oren, maar…. Wie gaat al dat werk doen? Zonder ingrijpende veranderingen, missen we simpelweg de mensen om productie op te schalen en nieuwe fabrieken te bouwen. En dan neem ik nog niet mee dat waarschijnlijk miljoenen mensen in Europa opgeroepen gaan worden voor dienstplicht, die dus niet kunnen werken in de oorlogsindustrie. 

Nope, we missen capaciteit en volgens mij zijn er drie oplossingsmogelijkheden. Een is door volle bak in te zetten op arbeidsproductiviteit (robotisering, automatisering en AI). Twee door enkele van de opgebouwde arbeidsprivileges op te schorten, zoals vroegpensioen, ruime uitkeringen, recht om minder te gaan werken, ouwelullendagen, enzovoort. Door de urgentie in de markt en het beroep op militaire capaciteit van overwegend jonge mannen, zullen andere doelgroepen (vrouwen, ‘ouderen’) ook stevige concessies moeten doen. Ik ben benieuwd hoe het FNV dan zal reageren. 

En als derde zullen we alle bullshit-banen moeten afschaffen. Van het doorstrepen van 80% van de beleidsambtenaren en communicatiemedewerkers tot en met PR-medewerkers en flitsbezorgers. Van KYC-controles tot en met mensen die zich bezighouden met bezwaarschriften. Bezwaarschriften kun je naar Poetin sturen, maar die fabriek komt toch echt in je achtertuin. Ik denk dat er bij een bombardement ook geen rekening wordt gehouden met stikstof, laten we dat nu dan ook maar tijdelijk niet meer doen….. 

In de covid-periode wisten we in no-time de economie en de arbeidsmarkt te transformeren, vooral dankzij de flexindustrie (laten we ze dus maar een beetje koesteren). Ik denk dat we dat nu ook weer moeten doen. Full force transformeren. Een mooie kans om moeilijke beslissingen te maken en te stoppen met activiteiten die niets toevoegen en waarvan de productiviteit laag is. 

Waar zou jij snijden? Hoe zou jij het aanpakken? Of wil je het net zoals ik liever over het weer en rokjesdag hebben? In alle eerlijkheid, hopelijk zonder een #metoo aan mijn broek te krijgen van een lezer, vind ik dat toch echt leuker, zelfs als het iets van productiviteit kost.

Groetjes, Geert-Jan

Duocolumn Penvrienden over arbeidsproductiviteit

Rina Joosten-Rabou is CEO bij AI HR bedrijf Pera, dat al meer dan tien jaar high performance in organisaties onderzoekt en de patronen vastlegt met behulp van AI. Wat is toch het geheime recept van productieve medewerkers?

Geert-Jan Waasdorp, CEO van Intelligence Group, is al 25 jaar arbeidsmarktanalist en -kenner. Hij schreef in 2024 dat arbeidsproductiviteit de belangrijkste KPI voor recruiters en recruitmentteams zou moeten zijn. Het is het wapen tegen arbeidsmarktschaarste én voor werkgeluk.

Rina en Geert-Jan verzorgen tweewekelijks een duocolumn over dit onderwerp voor HRMorgen.nl.

Beste Geert-Jan,

Dank weer voor je energieke brief – mijn rokje hangt nog in de kast, wachtend op mooi weer. Wat dat betreft geldt hetzelfde voor de temperatuur op de arbeidsmarkt, die we fundamenteel zullen moeten transformeren, willen we onze productiviteit verhogen.

Je benoemt drie cruciale punten: het schrappen van overbodige functies, het vergroten van arbeidsproductiviteit via robotisering, automatisering en AI, en het heroverwegen van bestaande arbeidsprivileges. 

Wat ik hieraan wil toevoegen, is dat de echte waarde ligt in het benutten van AI als katalysator voor waardecreatie – niet enkel als middel om kosten te drukken. Ik zie CEO’s die als doelstelling hebben uitgesproken dat bijvoorbeeld 60% van hun winst voortkomt uit AI-initiatieven. Deze top-down visie moet worden ondersteund door een bottom-up aanpak: teams voorzien van de juiste middelen zoals datawetenschappers en innovatie-experts, zodat AI niet slechts ‘low hanging fruits’ levert, maar écht nieuwe kansen ontsluit.  

Uit 12 jaar data van Pera blijkt dat ‘fit for future’-teams zich kenmerken door hun vermogen om met onzekerheid om te gaan, creatief te denken en zich snel aan te passen. Deze competenties – los van traditionele maatstaven als geslacht, achtergrond of ervaring – zijn dé sleutel tot transformatie. Terwijl externe prikkels – denk aan de dreiging dat concurrenten straks hun diensten voor 50% lagere kosten kunnen aanbieden – ons in beweging zetten, is het cruciaal dat wij intern de regie pakken.  

Die regie pakken is in Europa erg lastig door nog een enorme rem: overmatige regelgeving. De AI Act, bedoeld om consumenten te beschermen, zorgt er in de praktijk voor dat contracten en deals in Nederland gemiddeld 4 tot 9 maanden langer duren dan bij klanten buiten Europa. Dat betekent dat de positieve effecten van onze AI-initiatieven – en daarmee de omzet en winst die we met de juiste talenten kunnen behalen – simpelweg vertraging oplopen. Terwijl buitenlandse concurrenten, zeker in Azië, de markt razendsnel transformeren, worstelt Europa met compliance en bureaucratie. Dit is niet alleen een rem op innovatie, maar ook een directe belemmering voor onze economische groei.  

Om ervoor te zorgen dat we het aankomende decennium niet geremd worden in onze economische groei, hebben we leiderschap nodig dat deze uitdagingen met moed en visie aangaat. Leiders die bereid zijn om oude structuren los te laten en actief te investeren in een data-gedreven cultuur. Zij weten dat de sleutel tot succes niet alleen zit in technologie, maar ook in het aanpassen van onze denkwijze en het sneller implementeren van best practices. Een CEO die duidelijke doelstellingen formuleert – bijvoorbeeld dat 60% van de bedrijfswaarde uit AI-initiatieven moet komen – en tegelijkertijd haar organisatie de ruimte geeft om met nieuwe tools en methodes te experimenteren, zet de toon voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt.  

Kortom, als we echt vooruit willen in 2025, moeten we de overbodige ballast en traagheid in regelgeving aanpakken, AI inzetten als motor voor waardecreatie en leiderschap tonen dat zowel top-down als bottom-up de transformatie omarmt. Laten we de kansen grijpen en niet langer wachten tot externe prikkels ons dwingen de vertragingen in te halen.

Hartelijke groet, Rina