‘Werkgeluk is geen luxe, maar bittere noodzaak’

Wat is de definitie van werkgeluk?

Werkgeluk is een constant positieve emotie over je werk. Het heeft drie belangrijke pijlers: plezier, voldoening en zingeving. Al je die meet, kom je er al snel achter hoe het zit met het werkgeluk van een persoon, team of organisatie. 

Wat maakt mensen doorgaans het werkgelukkigst?

Als ik die vraag aan een cliënt stel is het antwoord negen van de tien keer ‘mijn collega’s, de sfeer en cultuur op het werk’. Mensen kunnen werkongelukkig in hun baan blijven hangen zolang hun collega’s tof zijn. Bij mij werkt dat ook zo. Als ik niet met leuke mensen samenwerk ben ik gauw vertrokken. 

Collega’s en sfeer zorgen voor het plezier?

Klopt, en plezier is het belangrijkste fundament. Gevolgd door voldoening. Dat zit in de mate waarin je jouw talenten en kwaliteiten kunt inzetten in het werk. En in hoeverre je uitgedaagd wordt om die kwaliteiten in te zetten. 

De laatste pijler is zingeving

Dat gaat over het verlangen om iets bij te dragen aan de samenleving. Ook wel persoonlijke purpose genoemd. Mensen die kiezen voor zorg of onderwijs doen dat vaak omdat ze streven naar zingeving. Het komt best veel voor dat zij weinig waardering en slecht betaald krijgen, maar toch blijven vanwege die zingeving.

Waarom is plezier het belangrijkst?

Een beetje saai werk is best vol te houden als het team, de collega’s en manager leuk zijn. Een leidinggevende is hierbij erg bepalend. Zeker als je een minder capabele hebt. Een grumpy manager heeft doorgaans geen werkgelukkige medewerkers.

Is een incapabele baas een reden om te vertrekken?

Het is een vaak genoemde reden; mijn leidinggevende ziet me niet, waardeert me niet, ik mag me niet ontwikkelen. Uit onderzoek blijkt dat teams met een disfunctionerende manager een onvoldoende scoren voor hun gevoel van werkgeluk. Teams met een goede manager, die zich kwetsbaar durft op te stellen en sturing, vertrouwen en waardering geeft, scoren veel hoger. Je bent natuurlijk zelf verantwoordelijk voor je werkgeluk, maar een leidinggevende heeft veel invloed. 

Wat is de relatie tussen de productiviteit van medewerkers en werkgeluk?

Werkgelukkige medewerkers zijn productiever, werken beter samen, zijn creatiever, blijer en vitaler, dus verzuimen minder. Dat komt allemaal naar voren uit onderzoek. Als je meer productie wilt draaien, ga dan juist aan de slag met werkgeluk, werkplezier of een positieve werkcultuur. 

Hoe belangrijk is de week van het werkgeluk die van 19 tot 25 september wordt gehouden?

De week is geïnitieerd door twee vakgenoten, Fennande van der Meulen en Maartje Wolff van Happy Office. Zij leiden werkgelukdeskundigen op en hebben de Week van het Werkgeluk ook buiten Nederland geïntroduceerd. Het goede daarvan is dat er steeds meer aandacht voor werkgeluk is, dat het niet als luxe wordt gezien, maar als bittere noodzaak in deze oververhitte arbeidsmarkt.

Waarom is bittere noodzaak?

Aandacht voor werkgeluk levert goede mensen op die blijven. Doordat veel organisaties geen mensen kunnen vinden, ontstaat er werkdruk, wat werkongeluk kan veroorzaken. Om mensen te behouden is het belangrijk om medewerkers te vragen wat ze nodig hebben om gelukkig te zijn in hun werk. En spreek regelmatig waardering uit. Dat wordt te weinig gedaan omdat veel managers overlopen. Begrijpelijk, maar als je niet oplet gaan de goede mensen weg. En dan heb je een nog groter tekort en meer werkdruk. 

Hoe herkent een sollicitant een bedrijf waar werkgeluk bovenaan de prioriteitenlijst staat?

Door HR te vragen wat ze doen voor het welzijn van medewerkers. Het gaat niet om een smoothy bars, barista’s in de hal of vrijdagmiddagborrels. Dat is werktevredenheid en fijn, maar als er geen positieve werkcultuur, waardering, of leuke collega’s zijn, of als je niet mag groeien of job craften, word je niet gelukkig van je werk. Werkgeluk moet duurzaam geïntegreerd zijn in het HR-beleid en serieus genomen worden door  leidinggevenden en directie.

Hoe peil je werkgeluk bij een organisatie?

Als ik met een organisatie in gesprek ga over werkgeluk, kan de aanleiding zijn dat het verzuim is gegroeid. Het is altijd goed om HR erbij te betrekken en dan bijvoorbeeld een nulmeting te doen: een anonieme vragenlijst door medewerkers in te laten vullen. Dan komt ‘de pijn en het fijn’ wel naar boven. Vervolgens stel ik de vraag ‘Waar wil je beginnen?’. Je hoeft niet meteen alles te willen veranderen. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met het opleiden van leidinggevenden tot interne werkgelukbegeleiders.

Is werkgeluk niet een beetje een modewoord geworden?

Het is een modewoord en sommigen vinden het zelfs een jeukwoord. Dat vind ik niet, maar ik kan me voorstellen dat het jeuk oplevert. Als ik voor groepen sta krijg ik wel eens de reactie ‘Geluk vind ik thuis wel. Ik werk voor mijn inkomen, pensioen en zekerheid. Niet omdat ik er perse zoveel uit wil halen.’ Als ik het vervolgens heb over plezier, voldoening en zingeving op het werk, vind ik wel begrip. Werkgeluk is afgelopen vijf jaar uitgegroeid tot een serieus vakgebied waar grondig onderzoek naar wordt gedaan. Door Happy Office, de Gelukkig Werken Academie van Onno Hamburger en de Monitor Groep die twee keer per jaar met een valide werkgeluk-onderzoek komen. 

Wat was de invloed van corona op werkgeluk?

Werk is nog nooit zo actueel en ingewikkeld geweest als tijdens de coronacrisis. De meeste mensen hebben hun collega’s twee jaar nauwelijks gezien, dat had grote invloed op het werkplezier. Als loopbaanprofessionals kregen we totaal andere vragen dan voorheen. Vaak over de werk-privé balans: ‘Ik zit thuis met mijn kinderen’, ‘ik zie mijn collega’s niet meer’ of ‘ik sta 24 uur per dag aan’. En mensen stelden fundamentele vragen over hun werk. Zoals ‘wat vind ik eigenlijk van mijn werk nu ik thuiszit, wat vind ik van mijn leidinggevende, hoe zit het met mijn ontwikkeling en wil ik wel hier mijn pensioen halen?’ 

Hoe zorg je ervoor dat werknemers van 55-plus gelukkig blijven?

De 55-plussers zijn hard nodig op deze arbeidsmarkt. Ik zou zeker met deze groep het gesprek aangaan over wat ze nodig hebben om werkgelukkig hun pensioen te halen. In de huidige arbeidsmarkt werken voor het eerst vijf generaties met elkaar samen. Generatiemanagement is hierbij van belang. Dat besef is er nog onvoldoende bij werkgevers. Als je dezelfde gesprekken voert met twintigers als met vijftigers over wat hen drijft, mis je de boot. 

Hoe manage je 55-plussers?

Door je te realiseren: ze zijn niet oud, maar ervaren en heel nodig om de generaties na hen te inspireren, en kennis bij te brengen. En ook te beseffen dat het thema zingeving bij deze generatie belangrijk is. Ze willen werk doen dat er toe doet en anderen iets leren. Het voordeel is dat ze vaak fulltime willen werken; de kinderen zijn uit huis en ze geven vaak geen mantelzorg meer. Daar komt bij dat het geen job hoppers zijn. En uit onderzoek blijkt dat ze niet sneller uitvallen door ziekte dan jongere collega’s. Integendeel.

Wanneer ben jezelf gelukkig in je werk?

Gelukkig heel vaak! Sinds ik de switch heb gemaakt van recruitment naar loopbaanbegeleiding ben ik gelukkiger. Het geeft me echt een kick als ik mensen heb ‘aangezet’ zodat ze verder kunnen met hun loopbaan of leven. Als coach ben je een soort gids, je loopt even mee en dan moet de cliënt het zelf doen. Als dat lukt, als ze bellen omdat ze hun baan of bestemming hebben gevonden, of nieuw werkgeluk met mijn hulp, is dat een van de coolste dingen die er bestaan.’ 

Cleo Hooyer heeft een loopbaanpraktijk en adviseert organisaties over werkgeluk. Ze woont en werkt in Amsterdam.