Aan de slag met de CSRD (2): ontdekken wat HR wel en wat niet moet

De CSRD verplicht organisaties om op gestructureerde wijze jaarlijks hun duurzaamheidsprestaties te rapporteren. In 2025 moeten grote ondernemingen die vallen onder de bestaande duurzaamheidsverslaglegging, de Non-Financial Reporting Directive (NFRD), de duurzaamheidsrapportage al rapporteren. Dat gaat dan om gegevens over 2024. Een jaar later zijn grote ondernemingen die niet onder de NFRD vallen aan de beurt. Voor beursgenoteerde mkb-bedrijven geldt de rapportageplicht per 2027 (dus over het jaar 2026).

Verschillende onderwerpen

Binnen de CSRD heeft duurzaamheid niet alleen betrekking op het klimaat en milieu, maar ook op mens en omgeving. Bedrijven moeten rapporteren over verschillende punten, ook wel boeken genoemd. Er worden 10 boeken onderscheiden, namelijk:

• Klimaatverandering
• Vervuiling
• Water en mariene hulpbronnen
• Biodiversiteit en ecosystemen
• Gebruik van hulpbronnen en circulaire economie
• Eigen personeelsbestand
• Werkers in de waardeketen
• Getroffen gemeenschappen
• Consumenten en eindgebruikers
• Zakelijk gedrag

De eerste vijf punten hebben betrekking op het milieu, de volgende vier punten gaan over de sociale verantwoordelijkheid en het laatste punt heeft betrekking op de governance.

198 punten voor Eigen personeel

In totaal zijn er zo’n 1066 verschillende datapunten waarover bedrijven mogelijk moeten rapporteren. Daarvan vallen 198 punten onder het boek Eigen personeel.

• Lees ook: ‘HR heeft al jaren een plek aan de bestuurstafel nodig, CSRD biedt die kans!‘

“Maar dat betekent niet dat je ze als bedrijf allemaal moet doen”, zegt Annie Calisal-Alting. Zij is duurzaamheidsadviseur en medeoprichter van Factor Delta, een organisatie die bedrijven helpt op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Waar je eigenlijk mee begint is een dubbele materialiteitsanalyse. Je doet eigenlijk een risico-analyse met betrekking tot duurzaamheid. Het lijkt bijvoorbeeld een beetje op een RI&E, die bedrijven ook doen op arbo-gebied.”

De CSRD geeft aan dat je deze analyse dubbel moet doen. Calisal-Alting legt uit: “Dat betekent dat je het vanuit twee perspectieven moet bekijken. Wat is de impact van onze organisatie op onze stakeholders? Daarbij moeten ook de aarde en natuur als ‘stille stakeholders’ gezien worden. Dat kan positief en negatief zijn. Het andere perspectief is: welke risico’s en kansen zien wij voor onze organisatie, door de wereld en stakeholders om ons heen? De combinatie van die twee perspectieven is erg belangrijk.”

Uit deze analyse komen onderwerpen naar voren. Afhankelijk van waar jullie organisatie staat en wat voor soort organisatie jullie zijn, zijn bepaalde onderwerpen (uit de 10 boeken) wel of niet belangrijk. Het kan zijn dat een heel boek uitvalt. Dan hoef je als organisatie alle datapunten die daarbij horen niet te doen. “Het is afhankelijk van de aard van de organisatie.”

Afvinken: wat moet ik wel en wat moet ik niet?

Calisal-Alting vertelt dat er bij sommige boeken ook sprake is van een algemeen pakket, waar iedereen over moet rapporteren. Bijvoorbeeld bij het boek S1 Eigen personeel. “Daar zitten best wel veel datapunten die je eigenlijk altijd moet rapporteren.” S1 is ook een verplicht onderwerp. “Zelfs als jij een fantastisch mooie redenatie hebt dat het niet relevant is voor je organisatie, moet je er toch over rapporteren.”

Door de materialiteitsanalyse weet je welke thema’s relevant zijn en kun je gaan afvinken: wat moet ik en wat moet ik niet. “Dan kun je als bedrijf ook nog de keuze maken om te zeggen: ‘Deze moet ik eigenlijk wel, maar hier ga ik nu nog niets mee doen.’ Dat mag je ook rapporteren.” Het is wel verplicht om aan te geven wanneer je het dan wel gaat doen. Dus: dit heeft nu geen prioriteit, maar staat voor jaar X op de planning.

Maatregelen treffen

De focus zal in eerste instantie liggen op het verzamelen van data, maar op termijn moeten organisaties laten zien hoe ze zich verbeteren. Er zijn dus een aantal datapunten die behoren tot het minimum, waar in ieder geval over gerapporteerd moet worden. Onderwerpen die uit de materialiteitsanalyse als belangrijk naar voren komen, worden materieel genoemd. Dat zijn de punten waarmee je als organisatie aan de slag gaat. Op deze punten ga je beleid schrijven en maatregelen nemen.

• Lees ook: CSRD: 5 cruciale vragen en antwoorden voor HR

Het doel van de CSRD is het vergroten van transparantie over duurzaamheidsinspanningen van bedrijven en organisaties. Zo kunnen klanten en andere stakeholders bedrijven vergelijken op basis van hun inzet voor duurzaamheid.

In een eerder interview met Flexnieuws zei Han Mesters, sector banker zakelijke dienstverlening bij ABN Amro: “Je komt er gewoon niet meer mee weg als je er te weinig mee doet.” Calisal-Alting is het daarmee eens. “Je gaat buiten de boot vallen als je hier helemaal niks op doet.” Het idee is dat het een soort van zelfonderhoudend systeem is. De hele rapportage is in het leven geroepen om bedrijven met elkaar te kunnen vergelijken. Uiteindelijk moet een klant ook gaan rapporteren over dit hele verhaal en hebben hun leveranciers daar invloed op. Maar ook andere partijen als aandeelhouders en investeerders, zoals banken.

Al dit soort partijen gaan kijken of een organisatie steeds verbetert. Want iedereen moet er iets mee, iedereen moet zijn voortgang laten zien. Calisal-Alting: “Het is een soort van noodgedwongen continu verbeteren. Als je een doelstelling hebt staan tot bijvoorbeeld 2030, en jaar na jaar laat je zien dat je eigenlijk niks doet, dan moet je elk jaar je doelstelling bijstellen. Je moet continu jezelf corrigeren. Dat staat niet zo fraai.”